KOLUMNA EX AMBASADORA Čekajući na Uniju

Čekajući na ulazak u evropsku porodicu država, gdje geopolitički svakako i pripadaju, narodi tzv. Zapadnog Balkana, njih oko 15 miliona u pet država, polako gube strpljenje i povjerenje u evropska obećanja jer posvećenost u provođenju reformi, ma koliko bila neophodna, očigledno nije dovoljan uslov za ostvarivanje njihovih evropskih snova.

Crna Gora sa statusom kandidata za punopravno članstvo u Uniji, čeka na ot-varanje preostalih poglavlja i završetak procesa pregovora.

Sjeverna Makedonija i Albanija nakon ispunjenja najvećeg dijela političkih uslova, čekaju na konsenzus članica Unije oko početka pregovora i otvaranje prvih poglavlja.

Srbija čeka na završetak kompleksnih pregovora oko političkog statusa svoje južne pokrajine i na otvaranje nekih novih poglavlja u procesu pregovaranja o punopravnom članstvu u Uniji.

Bosna i Hercegovina čeka na dobijanje statusa kandidata za punopravno članstvo u Uniji, i na ukidanje statusa protektorata međunarodne zajednice i zatvaranje kancelarije Visokog predstavnika.

Geopolitičkom analizom istorijskih procesa, međunarodnih i međudržavnih odnosa, uključujući i nekoliko disciplinarnih prilaza odjednom, kako geografskih, etnografskih, ekonomskih i političkih, moglo bi se ocijeniti da ovaj prostor ne bi smio biti predugo na čekanju i prepušten sam sebi jer to ne bi bilo dobro ni za Balkan a ni za Uniju.

Mada su Evropljani tokom proteklih 20-tak godina nizom inicijativa poput Pak-ta stabilnosti Jugoistočne Evrope – PSEE, Procesa saradnje jugoistočne Evrope – SEECP, Berlinskog procesa, Brdo-Brioni procesa… radili na jačanju regionalne saradnje i pomirenja kao neophodnih preduslova za integraciju regiona, donijeli stotine mil. evra investicija, započeli niz promjena kao što su npr. digitalizacija, Regionalna kancelarija za omladinsku saradnju – RYCO, uspostavljanje prostora bez rominga, najavili otvaranje granica za ljude i robe tzv. mali Schengen, ipak su očekivanja osiromašenog naroda bila puno veća.

“Zapadni Balkan je u našem neposrednom susjedstvu kao dio Evrope u kojem ratne rane jos nisu zacjeljene i gdje države Unije moraju imati interes za miran razvoj ovog prostora. Nepovjerenje i nacionalizmi nisu nestali, a bilateralni sporovi bi se mogli u svakom trenutku rasplamsati. Naša je odgovornost da se i praktično založimo za razvoj u tom dijelu Evrope”, nedavno je naglasila odlazeća kancelarka Njemačke A. Merkel.

Predstojeći parlamentarni izbori u Njemačkoj krajem septembra mogli bi imati snažan uticaj na njemačke spoljno-političke aktivnosti i na politička kretanja unutar Unije.

Očekivati je pobjedu aktuelne vladajuće koalicije Hrišćansko demokratske unije – CDU i Hrišćanske socijalne unije Bavarske – CSU, a novi kancelar Njemačke trebalo bi da bude nasljednik Merkleove i novi lider demohrišćana Armin Laschet. Laschet je već najavio sublimiranje elemenata “trezvenosti i strasti” Merkelove i Macrona i pokretanje Unije novim evropskim dinamizmom u novom Laschet stilu.

Njemačko umješno balansiranje na linijama snabdijevanja i komunikacija iz-među istoka i zapada, sjevera i juga, aktivnija i čvršća spoljno-politička orijentacija, koja neće dozvoljavati blokiranje važnih odluka unutar evropske familije, racionalan i pragmatičan odnos sa Rusijom i Kinom, popravljen odnos sa Washingtonom i njegova podrška na uspostavljanju funkcionalnije Unije, nagovještaj su novih odnosa i politika na starom kontinentu i unutar Unije, koja već i predugo traži “modus vivendi”.

Politika Unije prema tzv. Zapadnom Balkanu mogla bi biti na tragu davnašnjih geopolitičkih i geostrateških interesa Njemačke, a skori dolazak etabliranog njemačkog političara Christiana Schmidta u BiH i početak njenog provođenja.

“Pravosuđe se ne bori protiv ozbiljnog kriminala i korupcije, a sveopšta korupcija u zemlji jedno je od suštinskih pitanja”, riječi su Rainhard Pribea, autora izvještaja Evropske komisije o pravosuđu BiH, koje bi mogle uputiti na prioritet djelovanja vjerovatno poslednjeg Visokog predstavnika.

Očekivati je širenje na ove prostore nedavno pokrenutih antikoruptivnih aktivnosti unutar Unije, izmjene izbornog zakona, konkretnije aktivnosti na ispunjenju preostalih uslova PIC-a, više racionalnosti, pragmatizma i hladnih glava u donošenju političkih odluka ali i više uvažavanja i odgovornosti na političkoj pozornici.

MSc Branko T. Nesković

Bivši ambasador BiH u Ujedinjenom kraljevstvu Velike Britanije i Sjeverne Irskei Republici Rumuniji

27. jul 2021. Banja Luka